Μετά και την πρόσφατη Γενική Συνέλευση των μετόχων της, η ΕΧΑΕ είναι πλέον και τυπικά μία νέα, ιδιωτικοποιημένη εταιρεία. Τι αλλάζει ουσιαστικά στο Χρηματιστήριο;

-Η ιδιωτικοποίηση της ΕΧΑΕ και συνεπώς του Χρηματιστηρίου ακολουθεί νομοτελειακά μία πρακτική που εφαρμόζεται στα περισσότερα ανεπτυγμένα Χρηματιστήρια, τα οποία έχουν περάσει πλέον στα χέρια των παραγόντων της αγοράς. Τέτοιου είδους εξελίξεις, έχουν ενδιαφέρον και σημασία στο βαθμό που συνοδεύονται και από ουσιαστικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των χρηματιστηρίων. Ενώ δηλαδή μέχρι πρότινος τα Χρηματιστήρια λειτουργούσαν με κανονιστικές αρμοδιότητες, έχοντας το μαγικό ραβδί της δημόσιας αρχής, μετατρέπονται σταδιακά σε ανώνυμες εταιρείες, εποπτευόμενες από την τοπική Επιτροπή κεφαλαιαγοράς. Στο νέο αυτό πλαίσιο, οι σχέσεις τους με τα μέλη και τις εισηγμένες εταιρείες καθορίζονται από έναν Κανονισμό Λειτουργίας, που πρέπει να κινείται εντός των ορίων που προσδιορίζει η χρηματιστηριακή νομοθεσία. Με τον τρόπο αυτό αυξάνονται τα περιθώρια ευελιξίας των χρηματιστηρίων, η ευελιξία όμως αυτή αυξάνει τον ανταγωνισμό, την ανάγκη εκπόνησης και εκτέλεσης στρατηγικής επιβίωσης και ανάπτυξης και κατ'' επέκταση αυξάνει τον κίνδυνο αποτυχίας και περιθωριοποίησης.

Ο επενδυτής θα αντιληφθεί ουσιαστικές διαφορές σε αυτή την εξέλιξη;

-H όποια επίδραση, θα μπορούσε να έρθει μέσα από τυχόν τροποποιήσεις των υποχρεώσεων των μελών και των εισηγμένων ή από την δημιουργία ή την κατάργηση νέων αγορών. Πάντως θέλοντας να δημιουργήσουμε τον αποτελεσματικότερο δυνατό Κανονισμό λειτουργίας του ΧΑ, ανατρέξαμε σε αντίστοιχες περιπτώσεις κανονισμών ξένων χρηματιστηρίων και καταλήξαμε ότι το πλαίσιο λειτουργίας του χρηματιστηρίου μας κινείται πάνω στους άξονες προβληματισμού και επέκτασης που απασχολούν την παγκόσμια κοινότητα. Το σίγουρο είναι ότι μέσα από ένα Κανονισμό που ακολουθεί τα διεθνή στάνταρ, ο επενδυτής μπορεί να δει σε ένα συγκεντρωμένο και συμπυκνωμένο κείμενο, το σύνολο των λειτουργιών της χρηματιστηριακής αγοράς.

Ο Κανονισμός αυτός δηλαδή θα αντικαταστήσει και θα περιλάβει όλο το θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο που σήμερα διέπει τη λειτουργία της αγοράς; Ουσιαστικές αλλαγές θα υπάρξουν;

-Με την νέα φιλοσοφία που εισήγαγε ο πρόσφατος νόμος για τη μεταφορά αρμοδιοτήτων, η νομοθεσία και οι εποπτικές αρχές ορίζουν τις ελάχιστες προδιαγραφές που πρέπει να έχει ένας μηχανισμός για να πάρει το ''χρίσμα'' της οργανωμένης αγοράς. Από κει και πέρα, το κάθε Χρηματιστήριο αποφασίζει εάν θα σταθεί σε αυτές τις ελάχιστες προδιαγραφές ή θα ανέβει μερικά σκαλοπάτια παραπάνω, εμπλουτίζοντας τον Κανονισμό του με ρυθμίσεις που πιστεύει ότι μπορούν να έχουν άμεση ή έμμεση επίδραση στην αποτελεσματικότητα των αγορών του. Δημιουργούνται δηλαδή οι προϋποθέσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, κάθε χρηματιστήριο να διαμορφώσει το ανταγωνιστικό του προφίλ. Βέβαια από την διερεύνηση στους κανονισμούς δεκατεσσάρων χρηματιστηρίων που έγινε, αποκομίσαμε την εντύπωση ότι κάθε νέα αξιόλογη ιδέα, αργά ή γρήγορα αντιγράφεται από τους άλλους, σε χρόνους βέβαια που σχετίζονται με την ευκολία εφαρμογής της. Για παράδειγμα, η ιδέα των Γερμανών για την ολιγόλεπτη διακοπή στη διαπραγμάτευση κάθε μετοχής όταν η διακύμανση της τιμής της ξεπερνά τα ιστορικά διαμορφωμένα όριά της, παρά την τεχνική πολυπλοκότητα για την εφαρμογή της, φαίνεται να διαδίδεται και να αντικαθιστά τα παραδοσιακά limit up και limit down. Επίσης, η ευρύτατα πλέον επικρατούσα άποψη των αναλυτών παγκοσμίως, ότι δεν είναι τα κέρδη προ φόρων (bottom line) ικανά για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων μιας εταιρείας και η συνεχώς αυξανόμενη σημασία που δίνουν στα cash-flows, αποτυπώνεται στην υιοθέτηση πλέον σε μεγάλο αριθμό από τα χρηματιστήρια που εξετάστηκαν, της υποχρέωσης των εισηγμένων να δημοσιεύουν μαζί με τις τρίμηνες οικονομικές καταστάσεις και πίνακες ταμειακών ροών. Τέλος, στην ίδια κατεύθυνση μπορεί να αναφερθεί το φαινόμενο υιοθέτησης από τα χρηματιστήρια, πρωτοβάθμιωνκαι δευτεροβάθμιων επιτροπών στις οποίες συμμετέχουν εκτός των υπηρεσιακών παραγόντων εμπειρογνώμονες- εκπρόσωποι των συντελεστών της αγοράς και στις οποίες ανατίθενται καθήκοντα αξιολόγησης στα ιδιαίτερα αντικείμενα που έχει να αντιμετωπίσει ένα χρηματιστήριο, απελευθερώνοντας με τον τρόπο αυτό το Διοικητικό του συμβούλιο στον κλασσικό ρόλο διοίκησης της εταιρείας. Όσον αφορά σε αλλαγές που ενδεχομένως περιέχει ο Κανονισμός, αυτό είναι κάτι που είναι πρόσκαιρο. Το πλήρες κείμενο της πρότασης υποθέτω ότι θα δοθεί σύντομα σε όλους τους συντελεστές της αγοράς. Την τελευταία, βέβαια, κουβέντα στο θέμα θα έχει η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς που έχει το νέο ρόλο του εποπτικού μηχανισμού απέναντι στο Χρηματιστήριο.

Κάποιοι πάντως κάνουν λόγο για αποδυνάμωση του Χρηματιστηρίου, καθώς μέρος των σημερινών αρμοδιοτήτων του θα μεταφερθεί στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ενώ ενδεχομένως να υπάρξει και ενδυνάμωση του ουσιαστικού ρόλου της ΕΧΑΕ.

-Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι: Η ΕΧΑΕ, είναι πλέον η εταιρεία που ελέγχει απόλυτα μετοχικά τo σύνολο των εταιρειών οι οποίες παρέχουν σήμερα το περιβάλλον μέσω του οποίου διακινούνται όλα τα προϊόντα της κεφαλαιαγοράς, ως εκ τούτου δεν είναι δυνατόν να έχει ρόλο ήσσονος σημασίας. Είναι η εταιρεία που ρυθμίζει τη στρατηγική με την οποία οι μηχανισμοί που διαθέτει σήμερα για την λειτουργία της ελληνικής κεφαλαιαγοράς θα αναπτυχθούν για να διατηρήσουν τον κυρίαρχο ρόλο στην διακίνηση επενδυτικών προϊόντων στην χώρα μας. Είναι η εταιρεία που καθορίζοντας την διοίκηση κάθε μίας από τις θυγατρικές της ρυθμίζει και την ταυτότητα της Ελληνικής κεφαλαιαγοράς. Ειδικά βέβαια για το χρηματιστήριο, η εκάστοτε διοίκηση πρέπει να τυγχάνει και της ''αποδοχής'' της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Από κει και πέρα, μιλώντας για ΧΑ και Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, έως τώρα γινόταν διπλή δουλειά κατά την αξιολόγηση εισαγωγής μίας εταιρείας στο Χρηματιστήριο. Οι λόγοι ήταν ιστορικοί και πλέον δεν υφίστανται. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς διαθέτει σήμερα τους πόρους και τη γνώση, οπότε είναι απολύτως λογικό να αναλάβει κατ? αποκλειστικότητα αυτή, την έγκριση του ενημερωτικού δελτίου που συντάσσεται κατά την εισαγωγή των εταιρειών. Αυτό όμως που πρέπει να είναι ξεκάθαρο, είναι ότι με την διαφοροποίηση αυτή όχι μόνο δεν τίθεται θέμα να στερηθεί το Χρηματιστήριο του δικαιώματός του να αποφασίζει ποιες εταιρείες θέλει και ποιες δεν θέλει να διαπραγματεύονται στις αγορές τους, - εντός πάντα του πλαισίου που έχει περιγράψει στον κανονισμό του,- αλλά αντίθετα αποκτά μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη ευελιξία μη έχοντας πλέον το ρόλο της δημόσιας αρχής. Αυτή άλλωστε η εξέλιξη δεν αφορά μόνο το συγκεκριμένο χρηματιστήριο και είναι η πεμπτουσία του ανταγωνισμού στον οποίο αναφέρετε η παγκόσμια αγορά.

Τι εννοείτε; Αναφέρεστε στην επίτευξη της απαιτούμενης διασποράς προφανώς.

-Δεν αναφέρομαι αποκλειστικά στη διασπορά, αλλά πιστεύω ότι πράγματι είναι το καλύτερο παράδειγμα για να γίνει κατανοητό αυτό που λέω, γιατί το μέγεθος της διασποράς μιας εταιρείας είναι από τα σημαντικότερα για την επιτυχή της πορεία στη δευτερογενή αγορά και ελέγχεται χρονικά από το χρηματιστήριο μετά την διενέργεια της Δημόσιας εγγραφής. Είναι δηλαδή το τελικό σημείο στη διαδικασία αξιολόγησης της εισαγωγής μίας εταιρείας, και ιδιαίτερα κρίσιμο γιατί εάν δεν πετύχει την απαιτούμενη διασπορά μία εταιρεία, ακόμα κι αν έχει λάβει προηγουμένως έγκριση από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η είσοδός της στο Χρηματιστήριο δεν είναι εξασφαλισμένη. Με την αναφορά αυτή καταδεικνύεται πόσο σημαντικός είναι ο καθορισμός της τιμής διάθεσης των μετοχών μίας εταιρείας στη διαδικασία της δημόσιας εγγραφής. Αν το επενδυτικό κοινό αντιληφθεί τη δύναμη που έχει για να απορρίψει μία εταιρεία, μέσω της μη συμμετοχής του στη δημόσια εγγραφή, αυτόματα οι προσπάθειες των αναδόχων να πείσουν τις εκδότριες εταιρείες να αποδεχτούν αντιπροσωπευτικότερες τιμές θα γίνουν πιο αποτελεσματικές.

Δεν σας προβληματίζει το γεγονόςότι περισσότερες από 200 εταιρείες αν και υποψήφιες για εισαγωγή στο ΧΑ δεν επικαιροποιούν τα στοιχεία τους; Δε βιάζονται δηλαδή καθόλου να προχωρήσει η εν λόγω διαδικασία;

-Πιστεύω πως τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει σημαντικά στα μάτια των επιχειρήσεων η εικόνα του Χρηματιστηρίου, έχουν αυξηθεί ιδιαίτερα οι υποχρεώσεις των εισηγμένων εταιρειών, με αποτέλεσμα μία μικρή εταιρεία να σκέφτεται εάν τελικά αξίζει να εισαχθεί στη χρηματιστηριακή αγορά. Ταυτόχρονα, έχουν αυξηθεί σημαντικά το ενδιαφέρον και η διεισδυτικότητα των επενδυτών σε κάθε μορφή επένδυσης, γεγονός που κάνει πιο ουσιαστική την αξιολόγηση της διαδικασίας εισαγωγής, τόσο από την πλευρά των επιχειρηματιών και των αναδόχων όσο και από την πλευρά των ίδιων των επενδυτών. Το ενδιαφέρον για μας στο Χρηματιστήριο είναι αυτό ακριβώς: Να αυξήσουμε τα σημεία στην διαδικασία που θα λειτουργούν οι μηχανισμοί της αγοράς έτσι που ουσιαστικά να δημιουργούν τις προϋποθέσεις για να εισάγονται στο Χρηματιστήριο εκείνες οι εταιρείες που μετέπειτα θα έχουν και συναλλακτικό ενδιαφέρον.

Φαντάζομαι πάντως πως θα συμφωνείτε μαζί μου ότι το Ελληνικό Χρηματιστήριο είναι ακριβό για μία εισηγμένη εταιρεία. Σήμερα, που τα έσοδα είναι μικρότερα και τα έξοδα αυξάνουν, δεν υπάρχει η σκέψη ''ορθολογικοποίησης'' του κόστους αυτού; Το οποίο πιθανότατα αποτελεί έναν ακόμα ανασταλτικό παράγοντα για την εισαγωγή μίας εταιρείας;

-Πριν λίγα χρόνια είχαμε να «αντιμετωπίσουμε? έναν ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό υποψήφιων εταιρειών. Όταν λοιπόν υπάρχει μεγάλη ζήτηση, δεν βρίσκω κανένα λόγο για να συζητήσω τη μείωση του όποιου κόστους. Βεβαίως, σήμερα δεν υπάρχει συνωστισμός στην είσοδο του Χρηματιστηρίου, αλλά δεν υπάρχει και ρυθμός μικρότερος απ΄ αυτόν που είχαμε στη δεκαετία του 1990 οπότε και προσδιορίστηκε η ισχύουσα τιμολογιακή πολιτική. Αν λάβει κανείς υπόψη του την διαδικασία που ακολουθείτο τότε και αυτή που ακολουθείται σήμερα θα δεί οτι το επίπεδο των υπηρεσιών που παρέχεται είναι πολλαπλάσιο και θα αντιληφθεί γιατί κρίνουμε το κόστος άκρως ικανοποιητικό.

Τη θέση του Ελληνικού Χρηματιστηρίου διεθνώς πώς τη βλέπετε; Πώς θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τον ανταγωνισμό που ήδη αναπτύσσεται;

-Είναι αλήθεια ότι σήμερα υπάρχει μεγάλη αναταραχή στις αναπτυγμένες αγορές. Βλέπουμε από την μία τον οξύτατο ανταγωνισμό στην Ευρώπη, ουσιαστικά μεταξύ του Euronext, του γερμανικού και του βρετανικού Χρηματιστηρίου που δημιουργείται από την συνεχώς αυξανόμενη πίεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για φθηνές και εύκολες «Ευρωπαϊκές? συναλλαγές, από την άλλη την διαμάχη των αμερικάνικων εποπτικών αρχών με τις μεγάλες επενδυτικές τράπεζες που χαρακτηρίζει την μετά ENRON εποχή και τις αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο που αυτή προκαλεί. Νομίζω όμως ότι αυτές οι κινήσεις, καθώς και όλες οι άλλες αλλαγές που συνέβησαν στο διεθνή χώρο των κεφαλαιαγορών τα τελευταία χρόνια, όπως η εμφάνιση των ''εναλλακτικών'' χρηματιστηρίων, η απομάκρυνση των προέδρων στα μεγάλα και παραδοσιακά χρηματιστήρια, η εξαγορά των εταιρειών εκκαθάρισης των συναλλαγών στην Ευρώπη από τα χρηματιστήρια και η ανάπτυξη των CCPs, είναι προϊόν μιας ευρύτερης διαμάχης για το αν το μοντέλο της ανοικτής παγκόσμιας ενιαίας κεφαλαιαγοράς θα περνάει μέσα από μια λογική χονδρεμπορίου, με βασικούς συμμετέχοντες τις 10 μεγάλες αμερικάνικες επενδυτικές τράπεζες ή θα περνάει μέσα από τη λογική της πρόσβασης στον τελικό επενδυτή με την αξιοποίηση της τεχνολογίας που την χρυσή εποχή του 1999-2000 φάνηκε να έχει τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης, κυρίως στην Αμερική. Η αποτελεσματικότητα των αγορών και το όφελος του μικροεπενδυτή, θα είναι σαφώς μεγαλύτερο αν επικρατήσει το δεύτερο μοντέλο, η επικράτησή του όμως είναι ιδιαίτερα δύσκολη γιατί απαιτεί το συντονισμό όλων των άλλων παραγόντων της αγοράς πλην των 10. Στην πραγματικότητα πιστεύω ότι η μόνη περίπτωση για να επικρατήσει, είναι να επιβληθεί από τις ρυθμιστικές αρχές σε Αμερική και Ευρώπη που φαίνεται να αισθάνονται πιεστικά την ανάγκη γιαπραγματικά αποτελεσματικές κεφαλαιαγορές με ουσιαστική συμβολή στις οικονομίες τους. Αυτό λοιπόν που πρέπει να μας απασχολεί είναι η χάραξη μίας στρατηγικής που θα λαμβάνει υπόψη της τους παράγοντες που καθοδηγούν την μετεξέλιξη. Θα είμαστε τυχεροί αν προλάβουμε να εκμεταλλευτούμε δύο σημαντικά πλεονεκτήματα που έχουμε. Καταρχάς την τεχνολογία. Φαντάζομαι, δεν έχετε δει κανένα χρηματιστήριο τα τελευταία δέκα χρόνια να κατάφερε να αλλάξει τη θέση του στο παγκόσμιο στερέωμα χωρίς τη χρήση τεχνολογίας. Το δεύτερο πλεονέκτημά μας είναι η θέση μας στην περιοχή των Βαλκανίων.

Συνεπώς, η ενδυνάμωσή μας στα Βαλκάνια είναι το κύριο όπλο για να αντιμετωπίσουμε τις υπόλοιπες μεγάλες αγορές.

-Ενα από τα σημαντικότερα σημεία που θα καθορίσουν το μέλλον του Ελληνικού Χρηματιστηρίου, είναι η δυνατότητά του να εκπροσωπήσει σαν αγορά απέναντι στο παγκόσμιο επενδυτικό κοινό, εταιρείες όχι μόνο του ελληνικού χώρου αλλά και της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής. Αυτή ακριβώς η προοπτική είναι το βασικό όπλο που μας κάνει αξιόλογους συνομιλητές με τους λοιπούς ευρωπαίους, μία και είναι το μόνο εμφανές πεδίο επέκτασης της δραστηριότητάς μας.

Στην κατεύθυνση όμως αυτή δεν έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερη κινητικότητα έως τώρα.

-Στον τομέα της παροχής τεχνογνωσίας που δραστηριοποιηθήκαμε πιο πρόσφατα, έχουμε κάνει ικανοποιητικά βήματα, τόσο με την εγκατάσταση του ΟΑΣΗΣ στη Γιουγκοσλαβία, όσο και με το ευρύτατο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για 14 νομίζω χώρες που υλοποιεί το ΧΚΘ. Το πρόβλημα είναι ότι το κεφάλαιο της προσέλκυσης εταιρειών από τις Βαλκανικές χώρες για εισαγωγή στην αγορά των ΕΛΠΙΣ το ανοίξαμε άκαιρα εδώ και πέντε χρόνια και αποδείχτηκε ότι δεν υπήρχαν τότε οι συνθήκες για να τραβήξει σαν προϊόν. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα σήμερα που οι συνθήκες φαίνεται να ωριμάζουν, τουλάχιστον σε κάποιες από τις χώρες αυτές, να χρειάζεται πολλαπλή προσπάθεια για να πείσουμε την αγορά να ασχοληθεί με την προοπτική αυτή. Είναι γεγονός όμως, ότι υπάρχει ήδη μία αίτηση ξένης εταιρείας για εισαγωγή στο ΧΑ, όπως επίσης γεγονός είναι ότι η αγορά της Ρουμανίας για παράδειγμα, παρουσιάζει μία αξιοπρεπή ανάπτυξη και θα είχε ενδιαφέρον να την προσεγγίσει κάποιος. Μία νέα διάσταση δραστηριοποίησης στα Βαλκάνια, που θα βοηθούσε μάλιστα έμμεσα στην ανάπτυξη των ΕΛΠΙΣ, είναι να διεκδικήσουμε μαζί με τις Ελληνικές τράπεζες το ρόλο του συμβούλου ιδιωτικοποίησης τις γειτονικές χώρες, όχι μόνο γιατί είμαστε κοντά στην κουλτούρα τους αλλά και γιατί δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή άλλη αγορά στην Ευρώπη που να έχει την κρίσιμη μάζα γνώσεων και εμπειριών που έχουμε εμείς τα τελευταία 8 χρόνια στις ιδιωτικοποιήσεις.

Με τις συζητήσεις για συνεργασία με το Κυπριακό χρηματιστήριο υπάρχει κάποια εξέλιξη;

-Σήμερα οι συζητήσεις, τόσο σε επίπεδο χρηματιστηρίων όσο και σε επίπεδο κεφαλαιαγορών, για το πώς θα διευκολυνθούν οι επιχειρήσεις των δύο χωρών να αποκτούν πρόσβαση και στις δύο κεφαλαιαγορές φαίνεται να έχουν καταλήξει. Το κρισιμότερο ίσως στην νέα διαδικασία αυτή είναι οτι τα στελέχη των δύο χρηματιστηρίων απέκτησαν πλήρη γνώση για το περιβάλλον που λειτουργεί στις κεφαλαιαγορές των δύο χωρών και είναι πλέον ικανά να παρέχουν ουσιαστική βοήθεια στις εταιρείες που θα δοκιμάσουν το εγχείρημα. Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη οτι η επικείμενη πλήρης ένταξή της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα σημάνει ταυτόχρονα και την αποδέσμευση των περιορισμών επένδυσης που υπάρχουν εκεί. Την εξέλιξη αυτή, θα μπορούσαν να εκμεταλλευθούν οι ελληνικές επιχειρήσεις, αξιοποιώντας τη ρευστότητα που θα δημιουργηθεί, διοχετεύοντας στην εκεί πρωτογενή αγορά τους τίτλους που κατέχουν από την επαναγορά ιδίων μετοχών, εφόσον δεν θέλουν να τις ακυρώσουν.

Επικεντρώνεστε δηλαδή στα Βαλκάνια και στην περίπτωση της Κύπρου. Να υποθέσω πως, στην παρούσα τουλάχιστον φάση, η αγορά μας δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μία ευρωπαϊκή εταιρεία;

-Οι ευρωπαϊκές εταιρείες μεγάλου μεγέθους, είναι προφανές ότιεστιάζουν το ενδιαφέρον τους σε μεγαλύτερες αγορές. Ο μόνος τρόπος να ανταγωνιστείς αυτές τις αγορές είναι η διαφοροποίηση και εξειδίκευση σε συγκεκριμένους κλάδους. Η εφαρμογή μίας τέτοιας πρότασης σήμερα μοιάζει λίγο ουτοπική, πιστεύω όμως ότι μόλις ωριμάσει λίγο το νέο περιβάλλον λειτουργίας του χρηματιστηρίου και από την μία ξεπεραστεί ''το πρώτο σοκ'' για τις ευχέρειες που αυτό απέκτησε και από την άλλη εναρμονιστεί στην χρηματιστηριακή νομοθεσία ο τρόπος οργάνωσης των υφιστάμενων αγορών με αυτόν που εισήχθη για τις νέες αγορές, με τον νόμο για την ''μεταφορά αρμοδιοτήτων'', τα πράγματα θα είναι πολύ πιο απλά. Ωστόσο, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι οι ''ανεπτυγμένες'' χώρες έχουν όρια και περιορισμούς για να αποτρέψουν την εισαγωγή μίας εταιρείας τους σε ξένη αγορά.

Ως επόμενο βήμα, βλέπετε εφικτή τη συνεργασία με κάποια άλλη μεγάλη αγορά ; Εκτός από εφικτή , μία τέτοια συνεργασία είναι επιθυμητή;

-Είναι προφανές, ότι πρέπει κανείς να ακολουθήσει την πορεία των αγορών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κατά συνέπεια, δε μπορεί να απορρίπτει αξιωματικά μία τέτοια εξέλιξη, τη στιγμή που είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την άλλη μεριά όμως, σας θυμίζω το εξής ενδιαφέρον: Τα τελευταία δέκα χρόνια, τα μεγάλα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια αγωνίζονται να βρουν διεξόδους συνεργασίας και μέχρι σήμερα αυτό που έχουν καταφέρει είναι ένα δεκαετές ιστορικό αποτυχιών. Αυτό σημαίνει πως η διαδικασία της μετεξέλιξης είναι αργή και επίπονη. Οι εκθέσεις των διεθνών αναλυτών, που ασχολούνται τα τελευταία χρόνια λόγω του ότι οι μετοχές των χρηματιστηρίων είναι πλέον εισηγμένες, επιβεβαιώνουν ότι η εκτίμηση αυτή παραμένει ιδιαίτερα ισχυρή. Έχοντας αυτό κατά νου, το σημαντικότερο που μπορεί να κάνει ένα Χρηματιστήριο και μάλιστα περιφερειακό είναι να ενδυναμώνει συνεχώς τη διαπραγματευτική του θέση. Να κερδίζει το χρόνο που χάνουν οι άλλοι, διαπραγματευόμενοι αποτυχημένες συνεργασίες.

Σε επίπεδο επιχειρήσεων, πώς θα μπορούσε να εξασφαλιστεί ανάλογη ενδυνάμωση ;

-Είναι βασικός παράγοντας εξασφάλισης του επενδυτικού ενδιαφέροντος αυτό που αναφέρατε. Οι αγορές ανοίγουν και ο επενδυτής μπορεί πλέον να επιλέξει όποιο σημείο του πλανήτη θέλει για να τοποθετήσει τα κεφάλαιά του. Η διείσδυση σε ξένες αγορές είναι μια συνταγή που πρέπει να δοκιμαστεί από κάθε επιχείρηση που θέλει να αυξήσει την αξιοπιστία της απέναντι στους επενδυτές για την τύχη της στο μέλλον. Συμπεριλαμβανομένης της ΕΧΑΕ, κάθε εισηγμένη επιχείρηση πρέπει να αναζητήσει τρόπους και να πετύχει την επέκτασή της εκτός των συνόρων. Μόνο έτσι θα μπορέσει να διεκδικήσει σε χρονικό ορίζοντα μεγέθη και ρυθμούς ανάπτυξης που να συντηρήσουν το ενδιαφέρον των μετόχων της.

Τελικά το Χρηματιστήριο τι είναι σήμερα στην Ελλάδα; Μορφή επένδυσης ή μέσο έκφρασης...κερδοσκοπικών τάσεων;

-Ο συνδυασμός αυτού που είπατε, με κρίσιμο παράγοντα την αναλογία. Δεν υπάρχει αγορά που να μην συμβιώνουν επενδυτές με κερδοσκόπους. Το πρόβλημα είναι αν δημιουργηθεί ''αριθμητική υπεροχή'' των κερδοσκόπων, οπότε και αποχωρούν οι επενδυτές. Σε μια τέτοια περίπτωση, η πίστη των επενδυτών απέναντι στις εταιρείες και τα αποτελέσματά τους, είναι ο μόνος παράγοντας που μπορεί να τους φέρει πίσω. Κατά συνέπεια, η ύπαρξη εισηγμένων εταιρειών που διατηρούν την αξιοπιστία τους την εποχή των παχέων αγελάδων και την κερδοφορία τους την εποχή των ισχνών αγελάδων είναι αυτή που θα κρίνει τη μακροβιότητα των αγορών.

Το Χρηματιστήριο αποτελεί εν τέλει τον καθρέφτη της ελληνικής οικονομίας;

- Μα μόλις σας απάντησα. Το Χρηματιστήριο είναι ο καθρέφτης του πώς αντιλαμβάνεται την οικονομία το εκάστοτε ενεργοποιημένο σε αυτό επενδυτικό κοινό.